ایروان
ایروان، پایتخت کشور ارمنستان و شهر محبوب ارمنیان جهان است که در جوار رود هرازدان و دامنه‌ی کوه آرارات واقع شده. ایروان صدها سال قبل بارها در نبرد ایران و عثمانی، به تاراج رفت و دوباره به ایران بازگشت، تا این‌که در ١٨٢٨، به دنبال جنگ ایران و روس و بر اساس عهدنامه‌ی ترکمنچای، رسماً از تسلط ایران خارج شد.
امروز، ایروان به خاطر جاذبه‌های طبیعی زیبایش و تلاشی که در توسعه گردشگری آن صورت گرفته، شهری تماشایی در میان کشورهای همسایه است.
سفر به ارمنستان، برای ایرانی‌ها نیازی به ویزا ندارد و مسیر کوتاه آن – چه با هواپیما و چه با اتومبیل- مسافران زیادی را به این شهر می‌کشاند.
شهر ایروان از مراکز مهم اصلی صنعتی، فرهنگی، و علمی منطقهٔ قفقاز است.
خطوط راه آهن گسترده‌ای از این شهر منشعب شده و شهر مرکز بازرگانی فراورده‌های کشاورزی است. علاوه بر این، کارخانه‌های ایروان در زمینه فراوری فلزات، ماشین‌افزار، لوازم برقی، شیمیایی، بافندگی و غذایی فعالیت دارند.
از ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، انسانها در محدوده ایروان زندگی می‌کرده‌اند. استحکامات عصر برنز شامل شنگاویت، کارمیربلور، کارمیربرد و بردادزور در این منطقه یافت شده‌اند. اکتشافات باستانشناسی قلعهٔ اورارتویی به نام اربونی را که در ۷۸۲ پیش از میلاد و بنا به امر شاه آرگیشیتیس اول بنا شده بود را نمایان ساخت که در محل ایروان فعلی و برای محافظت از حملات قفقازیان شمالی قرار داشت. کانال‌های آبیاری و مخرن آب اورارتویی نیز در این محل کشف شده‌است.
قلعه تیش‌ابیانی (کارامیربلور) به دست سیت‌ها در ۵۸۵ پیش از میلاد تخریب شد. بین سده‌های ۶ و ۴ پیش از میلاد، ایروان یکی از مراکز مهم قلمرو ساتراپ ارمنی در امپراطوری هخامنشی بود.
دوره زمانی بین قرون ۴ و ۳ پیش از میلاد نیز به عصر سیاه ایروان معروف است چراکه دانش تاریخی درباره آنچه در این دوره بر ایروان گذشت در دسترس نیست. نخستین کلیسا در ایروان، کلیسای سنت پیتر و پاول در سده پنجم ساخته شد که در ۱۹۳۱ فروریخت. در دوران عظمت اعراب، ایروان در ۶۵۸ به دست آنها افتاد.
از آن زمان به مرکزی استراتژیک به عنوان گذرگاه کاروان‌های بازرگانی اروپا و هند مبدل شد. از سده هفتم به بعد نام ایروان به این شهر اطلاق شد و بین سده‌های ۹ و ۱۱ و بیش از حمله سلجوقیان، ایروان بخش امنی در پادشاهی باگراتونی بود. ایروان در ۱۳۸۷ به چنگ تیمور درآمد و به تاراج رفت. شهر به عنوان مرکز اجرایی ایلخانیان درآمد، و به لحاظ اهمیت استراتژیک خود در طی قرن‌ها، بارها میان عثمانی‌ها و ایرانیان رد و بدل شد.
در اوج جنگ‌های میان ایران و عثمانی در ۱۵۱۳ تا ۱۷۳۷، شهر ۱۴ بار دست به دست شد.
در دوران شاه عباس اول و در ۱۶۰۴، ده‌ها هزار ارمنی به ایران کوچانده شدند. نخستین نتایج این کوچ‌ها این بود که درصد مسلمین ساکن در این شهر به ۸۰ درصد رسید در حالیکه جمعیت ارمنیان محلی باقی‌مانده در سرزمین به ۲۰ درصد هم نمی‌رسید. در طی جنگ ایران و روس، و در تاریخ ۱ اکتبر ۱۸۲۷ شهر ایروان به دست ارتش روس (تحت ریاست ایوان پاسکویچ) افتاد و در ۱۸۲۸ و بر اساس عهدنامه ترکمنچای رسماً از تسلط ایرانیان خارج شد.
بازار خرید ورنیساج معمولاً شما در این بازار آخر هفته‌ای می‌توانید انواع قطعات خودرو و تجهیزات لوله‌کشی را پیدا کنید. اما اگر به دنبال مدال‌های قدیمی و ارزشمند دوره‌ی کمونیست‌ها هستید و یا می‌خواهید شطرنج قدیمی یا جعبه‌ی جواهر دست‌ساز بخرید، این بازار انتخاب بسیار خوبی است. . بازار هنری ورنیساج نزدیک مجسمه‌ی مارتیروس ساریا و در امتداد میدان اُپرا، بازار هنری ورنیساج قرار گرفته است که کارهای نقاشی بسیار زیبایی دارد. در این بازار می‌توانید جواهرات و شاهکارهای هنری بسیار زیبایی را با قیمت‌های منصفانه و توافقی بخرید.
اثرهای هنری معمولاً یا توسط واسطه‌ها فروخته می‌شود و یا خود نقاش‌ها اثرهای خود را می‌فروشند. سالت ساک در این مغازه می‌توانید سوغاتی‌های بی‌نظیر، صنایع دستی بسیار زیبا، نقشه‌ی شهر و کتاب بخرید.
جواهرات، کارهای سفال، صنایع دستی، عروسک و انواع تی‌شرت نیز در این مغازه به فروش می‌رسد. گنجینه ارمنستان صنایع دستی و کارهای هنری هنرمند محلی، نینا هووانیان در این مغازه به فروش می‌رسد. درکنار آن، انواع جواهرات بی‌نظیر، صنایع دستی، کوسن و لباس نیز به فروش می‌رسد. در این مغازه، اتاق چای نیز وجوددارد که می‌توانید خستگی خرید خود را در آنجا از تن به‌در کنید.
اگر با هواپیما به این شهر سفر کنید، از طریق فرودگاه زوارتنوتس وارد ایروان خواهید شد.
فرودگاه بین‌المللی زوارتنوتس حدوداً چهارده کیلومتر با مرکز شهر، یعنی میدان اپرا، فاصله دارد؛ برای رسیدن به شهر، هم تاکسی موجود است و هم اتوبوس. ولی از آن‌جایی که هزینه‌ی تاکسی خیلی گران نیست، بهترین گزینه برای رفت و آمد از فرودگاه و حتی داخل شهر برای مسیرهای طولانی، تاکسی‌ها هستند که مسافر را تا مقصد نهایی می‌رسانند. هزینه‌ی تاکسی از فرودگاه تا مرکز شهر معمولاً کم‌تر از ده هزار تومان خرج دارد. برای مسیرهای داخل شهر نیز، جاهای دیدنی خیلی از هم فاصله‌ای ندارند و آن‌قدری شهر تمیز و مرتب است که ترجیح می‌دهید بیشتر خیابان‌ها را پیاده طی کنید ولی اگر خیلی هم راه طولانی بود، مترو، اتوبوس و مینی‌بوس هم وجود دارد. مطمئناً برای تاکسی بیشتر از سه هزار درام پرداخت نخواهید کرد ولی متروی ایروان هم بسیار تمیز و مدرن است.
